غزل

غزل در لغت به معنی سخن گفتن عاشقانه است. غزل‌های اولیه زبان فارسی تا حدود قرن هشتم از لحاظ موضوع هم عاشقانه بود. قافیه غزل تا حد وسیع در غزل راه یافته است.

غزل قالبی از شعر است که در آن مصراع اول و مصراع‌های زوج هم قافیه‌اند و حد معمول آن به طور متوسّط بین ۵ تا ۱۲ بیت می‌باشد.

ازآن روی که این گونه شعر بیشتر در بردارندهٔ سخنان عاشقانه بوده‌است، شاعران فارسی آن‌را غزل نام کرده‌اند. ولی به مرور و با ورود مفاهیم بلند اخلاقی و معانی دل‌آویز حکمت و عرفان در شعر فارسی، غزل از صورت پیشین آن به‌درآمد و با اخلاق و عرفان در هم‌آمیخت.

امروزه غزل و قصیده، تفاوت مهمی جز در تعداد بیت ندارند. در غزل، رعایت یک موضوع خاص و واحد، شرط نیست.

   قصیده

قصیده شعری است که از لحاظ شکل و قافیه مانند غزل؛ قافیه‌ها در مصراع اول و مصراع‌های زوج می‌آید و در آن معمولا یک قصد معین، یعنی، یک موضوع واحد محور سخن قرار می‌گیرد و از این جهت با غزل تفاوت دارد.

تفاوت قطعی غزل با قصیده در ابیات آن هاست، زیرا غزل بین 5 تا 15 بیت است، اما قصیده، حد اقل 16 بیت است و حد اکثر آن آزاد است.